Funt szterling (nieoficjalnie funt brytyjski, kod międzynarodowy GBP)

Nominały

Jeden funt szterling składa się ze 100 pensów. Do obiegu dopuszczone są monety o nominale 1, 2, 5, 10, 20, 50 pensów oraz 1 i 2 funtów. Wszystkie mają kształt okrągły z wyjątkiem tego o nominale 5 pensów. Przypomina wyglądem siedmiobok. Na rewersie każdego z nich widnieje podobizna głowy królowej brytyjskiej Elżbiety II. W obrocie znajdują się także cztery rodzaje banknotów o nominałach 5, 10, 20 oraz 50. Na odwrocie każdego nich umieszczona została postać znanej, wybitnej osobistości brytyjskiej, odpowiednio są to: Elizabeth Fry, Charles Darwin, Adam Smith i John Houblon. W kwietniu ubiegłego roku (2014) zmieniono wygląd banknotu 50£ - wizerunek Sir Johna Houblon’a zastąpiły podobizny Matthew Boultona oraz Jamesa Watta. Na przedniej nadrukowany jest natomiast wizerunek królowej Anglii – Elżbiety II.

Emisja

Prawo do emisji funta szterlinga ma Bank of England. Wypuszczane przez niego pieniądze są powszechnie akceptowane jako środek płatniczy w kraju i innych obszarach jurysdykcji. Emitować pieniądze mogą również rządy lokalnych jurysdykcji i lokalne banki znajdujące się w ich zasięgu. Wypuszczone przez nie pieniądze nie stanowią legalnych środków płatniczych, co nie oznacza jednak, że są fałszywe i bezwartościowe. Ich przelicznik w stosunku do legalnego funta szterlinga wynosi 1:1. Różnica polega na tym, że nie każdy dokonujący transakcji musi akceptować nielegalne pieniądze. W praktyce wygląda to w sposób następujący: pieniądze emitowane przez prywatne banki w jurysdykcji Jersey, Manx oraz Guernsey są legalne wyłącznie na terenie tych jurysdykcji.

Wartość

Obecna wartość funta szterlinga utrzymuje się na wysokim poziomie. Waluta należy do najsilniejszych na świecie, choć utraciła przodującą jeszcze do lat 30-tych rangę środka płatniczego w wymianie międzynarodowej. Funt obecnie opiera się na bardzo czułym systemie ogólnoświatowym, wrażliwym na wahania. Konserwatywne środowiska opowiadają się coraz chętniej za przywróceniem oparcia waluty o złoto. W obecnej sytuacji zadłużenia nie jest to zadanie łatwe. Te same środowiska nie są przychylne wprowadzeniu w Wielkiej Brytanii euro, choć zmieniająca się sytuacja może doprowadzić do zmiany postawy.

Historia

Kariera funta szterlinga rozpoczęła się w XII wieku. Wcześniej na terenach należących do Wielkiej Brytanii obowiązywały pensy – drobne, srebrne monety, a funt był miarą wagi (0,37 kg). Poważna zmiana nastąpiła w 1158 roku zgodnie z rozporządzeniem króla Henryka II, który wprowadził funta srebra wysokiej czystości jako główną jednostkę rozrachunkową. Był on wymienialny na srebro i stanowił rzadko używany nominał. W transakcjach w dalszym ciągu używano pensów. Jednak inflacja zdegradowała ich wartość, dzięki czemu to funt szterling wybił się jako główna waluta.

Dawniej wartość funta związana była – nieoficjalnie – ze srebrem. W pierwszych dekadach XIX wymienialność zamieniono ze srebra na złoto, a konkretnie z tzw. standardem złota. Ten system obowiązywał aż do drugiego dziesięciolecia XX wieku. W związku z kryzysem z 1931 roku konieczna okazała się zmiana systemu walutowego sztabowo-złotego . Dopiero w 1946 roku funt stał się w pełni wymienialny. Od tego momentu funt powiązany był z innymi walutami – początkowo z amerykańskim dolarem, następnie (od 1988 roku z marką niemiecką).

Czy wiesz, że…

Do 15 lutego 1971 roku (tzw. Decimal Day) funt szterling był dzielony według anglosaskiego sytemu. Zgodnie z tym podziałem jeden funt składał się z 20 szylingów dzielonych na 12 pensów. We wspomnianym dniu Wielka Brytania zdecydowała przyjąć się podział europejski, obowiązujący do dziś. W jego wyniku jeden funt składa się ze 100 pensów.